Τα προσωπεία στην αρχαία Ελλάδα και ο ρόλος τους στο θέατρο

Abstract

Η παρούσα πτυχιακή εργασία παρουσιάζει τα προσωπεία στην αρχαία Ελλάδα και ο ρόλος τους στο αρχαίο ελληνικό δράμα, κάνοντας μια ιστορική αναδρομή και αναφορά στα υπόλοιπα προσωπεία. Τα¨προσωπεία¨ είναι αρκετά ευρύ και έχει τις ρίζες του στα βάθη των αιώνων αλλά και παρουσία έντονη σε διάφορες εκδηλώσεις τις ανθρώπινης ύπαρξης. Έτσι συναντάμε προσωπεία νεκρικά, τα οποία συνοδεύουν τους νεκρούς στον άλλο κόσμο, προσωπεία τελετουργικά, εθνολογικά, καρναβαλιού και τέλος θεατρικά .Η ιστορία της μάσκας χάνεται βέβαια στα βάθη των αιώνων και στις άκρες των ηπείρων. Ιδίως για την κοινωνική ανθρωπολογία, τη λαογραφία και τη θρησκειολογία αποτελεί ένα παμπάλαιο αντικείμενο μελέτης. Υπήρξαν πολιτισμοί που χρησιμοποίησαν μάσκες ανθρωπόμορφες ή ζωόμορφες (βρέθηκαν, άλλωστε, και αντίστροφα σύμβολα, ανθρωπόμορφων ζώων). Μπορεί κανείς να αναφερθεί σε παραδόσεις που χαρακτηρίζουν ολόκληρες ηπείρους (μάσκες αφρικάνικες ή ινδιάνικες κτλ.) ή έστω πολιτείες (οι βενετσιάνικες). Το προσωπείο χρησιμοποιήθηκε στο αρχαίο ελληνικό δράμα, όπου οι άνδρες ενσάρκωναν τις γυναίκες. Σήμερα οι αποκριάτικες μάσκες είναι ευρύτατα διαδεδομένες. Η μάσκα έχει συνδεθεί με το ψεύδος ("έπεσαν οι μάσκες"). Δεν είναι όμως ούτε υπήρξε στο παρελθόν σταθερή και αναπόφευκτη αυτή η σύνδεση. Το προσωπείο μπορεί να μη συγκαλύπτει, αλλά, αντιθέτως, να εκφράζει. Να υποδηλώνει ακόμη και υποσυνείδητα την ένταξη σε μια συλλογικότητα, σε μια αρχέτυπη κατηγορία, ακόμη και σε μια τοτεμική ταξινόμηση. Ο Ινδιάνος δε βάφεται πριν από τη μάχη για να κρυφτεί. Για το χούλιγκαν, επίσης, αυτό που έχει σημασία είναι να ταυτιστεί, γι' αυτό χρησιμοποιεί τα χρώματα της ομάδας-φυλής. Η ιστορία της μασκας παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Σχεδόν κάθε φυλή, από τις πιο πρωτόγονες μέχρι των πιο προηγμένων πολιτσμών, έχουν κάποια χρήση της μάσκας. Είναι πιθανό ότι το ζωγραφισμένο πρόσωπο των πρωτόγονων πολεμιστών αποτέλεσε έμπνευση για την πρώτη μάσκα. Σε φυλετικές και θρησκευτικές τελετές, σε χορούς, στο θέατρο, στον πόλεμο και την ειρήνη, οι μάσκες έπαιξαν πολύ σημαντικό ρόλο.