Eureka! Institutional Repository

Προσδιορισμός του θέματος και αναγκαιότητα μελέτης Η μεταβολή αποτελεί όχι μόνο χαρακτηριστικό του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και ουσιαστική κοινωνική αναγκαιότητα, στην οποία υπόκειται και ο θεσμός των βιβλιοθηκών ο ρόλος και οι λειτουργίες τους. Η δημιουργία του προέκυψε από την ανάγκη συγκέντρωσης, διατήρησης, οργάνωσης και μετάδοσης της γνώσης. Στη εποχή μας οι νέες συνθήκες της παγκοσμιοποίησης και οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις επέφεραν σημαντική αλλαγή στη γνώση3 και την πληροφορία. Στους μετανεωτερικούς καιρούς 4 αλλάζει ο χαρακτήρας της γνώσης αλλά και η οργάνωση και η διαχείρισή της. Αποκτά χρησιμοθηρική και ωφελιμιστική διάσταση ενώ κατανέμεται, αποθηκεύεται και ρυθμίζεται μέσω των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Η «μορφωτική έκπτωση» της γνώσης και η αντιμετώπισή της ως καταναλωτικό προϊόν θέτει ένα βασικό ζήτημα που σχετίζεται με τη δυνατότητα συμμετοχής στο «καταναλωτικό παιχνίδι» 5 . Αναμφίβολα, οι εξελίξεις που αφορούν τη γνώση συνδέονται με θετικές πλευρές στη ζωή των ανθρώπων6 αλλά και με αρνητικές πτυχές7 καθώς και με αποκλεισμούς αυτών που δεν μετέχουν στα πληροφοριακά αγαθά. Επιπλέον η γνώση σήμερα εξυπηρετεί συγκεκριμένους στόχους και κοινωνικά συμφέροντα,8 διαπερνάται και καθορίζεται από σχέσεις εξουσίας. Τόσο σε παγκόσμιο επίπεδο αλλά και στα πλαίσια των κρατών προκύπτουν θέματα κοινωνικής δικαιοσύνης εξαιτίας της άνισης πρόσβασης στις πληροφορίες και τη γνώση αλλά και κίνδυνοι δημιουργίας νέων μορφών αναλφαβητισμού 9 . Η γνώση καθώς υφίσταται τον κύριο μετασχηματισμό της μέσα στην «κοινωνία της γνώσης» συνδέεται με την απαρχή μιας νέας εποχής και μιας νέας διεθνούς τάξης πραγμάτων. Σχετίζεται με την καπιταλιστική οργάνωση της κοινωνίας και της οικονομίας, που θεμελιώνεται στη συσσώρευση «άυλου κεφαλαίου, στην παραγωγή και διάχυση της γνώσης (μέσω διαδικτύου) και στην κινητήρια δύναμη της οικονομίας της γνώσης» 11 . Επομένως, στη σύγχρονη εποχή η γνώση μετασχηματίζεται σε έναν βασικό μοχλό ανάπτυξης, καθώς αποτελεί ένα προϊόν μεταβιβάσιμο, πρακτικά ελέγξιμο και κύρια χρηστικό και εκμεταλλεύσιμο12 . Επειδή οι θεσμοί δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετούν τις κοινωνικές ανάγκες και όχι οι άνθρωποι για τους θεσμούς, οι Βιβλιοθήκες ως φορείς αγωγής και πολιτισμού οφείλουν αφενός να αντισταθούν στην μορφωτική έκπτωση της γνώσης, παρέχοντας καλλιέργεια και μόρφωση για την ανάπτυξη και την πρόοδο των ανθρώπων. Αφετέρου να παρέχουν εχέγγυα προσαρμογής στα νέα δεδομένα ώστε να μην αποκλεισθούν τα άτομα, τα κράτη, οι κοινωνίες από τα νέα αγαθά. Στις μέρες μας διεξάγονται πολλές έρευνες χρηστών για αξιολόγηση της ποιότητας των Βιβλιοθηκών και των παρεχόμενων υπηρεσιών τους και συλλέγονται συμπεράσματα για το βαθμό ικανοποίησης των χρηστών, δίνοντας μια εικόνα του βαθμού ανταπόκρισης των Βιβλιοθηκών στο ρόλο τους αλλά και αν μπορούν να συμβαδίσουν με τις νέες συνθήκες. Οι έρευνες χρηστών έχουν ιδιαίτερη σημασία διότι καταγράφουν τις απόψεις τους, τις πραγματικές τους ανάγκες και δίνουν τη δυνατότητα βελτίωσης σε αυτές. Στοχοθεσία και μεθοδολογική προσέγγιση Ορμώμενοι από τις παραπάνω θέσεις και τους προβληματισμούς χρησιμοποιούμε ως μελέτη περίπτωσης τη Δημοτική Βιβλιοθήκη του Δήμου Τρικκαίων. Διεξάγουμε έρευνα με σκοπό την καταγραφή των απόψεων καθώς και των αναγκών των χρηστών της βιβλιοθήκης και την αξιολόγηση των παρεχόμενων υπηρεσιών. Τα αποτελέσματά της θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τη βιβλιοθήκη αφενός για την ικανοποίηση των σύγχρονων αναγκών των χρηστών της και αφετέρου για βελτίωση των υπηρεσιών της ανταποκρινόμενη στο νέο ρόλο της ενόψει των ραγδαίων τεχνολογικών και κοινωνικοοικονομικών αλλαγών. Συνακόλουθα, λαμβάνοντας υπόψη την περίπτωση της βιβλιοθήκης του Δήμου Τρικκαίων θα μπορούσε επιπλέον να δοθεί μια εικόνα γενικότερη για τις δημοτικές(τοπικές) βιβλιοθήκες και τις δυνατότητές τους ανταπόκρισης στο ρόλο τους αφενός ως φορείς αγωγής και πολιτισμού και αφετέρου ως παροχής βοήθειας στο άτομο και την κοινωνία να προσαρμοσθούν στις σύγχρονες τεχνολογικές και κοινωνικοοικονομικές εξελίξεις. Χωρίς απαραίτητα να προχωρούμε στην γενίκευση των αποτελεσμάτων καθώς η έρευνα αφορά μία μόνο βιβλιοθήκη, μπορεί και να αποτελέσει έναυσμα για περαιτέρω έρευνα και μελέτη έχοντας ως χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Βιβλιοθήκη του Δήμου Τρικκαίων.